Nazal septum perforasyonu (NSP), her iki burun deliğini birbirinden ayıran burun bölmesi (nazal septum) un tam kat delinmesidir.
Nazal Septum Perforasyonu Neden Olur?
En sık burun ameliyatlarının (septum cerrahileri) bir komplikasyonu olarak karşımıza çıkar.
• Travma (burun ameliyatları, septal kırık, septal hematom, nazal yabancı cisimler ve burun delme, sürekli burun karıştırma, septal koterizasyon, nazotrakeal entübasyon ),
• Uzun süre burun spreyi kullanımı,
• Kokain kullanımı,
• Enflamasyon (vaskülitler, kollajen damar hastalıkları, sarkoidozis, wegener granülomatözü),
• Enfeksiyon (tüberküloz, sifiliz, lepromatöz lepra, mukor, difteri, AIDS vs.),
• Kimyasal irritanlar (krom işçiliği)
• Tümörler
Ne Gibi Şikayetlere Neden Olur?
Septum perforasyonlarında; kabuklanma, kanama, burundan nefes alırken ıslık sesi duyulması, burun tıkanıklığı, ağrı, burun ve geniz akıntısı gibi semptomlar görülürken, hastaların bazılarında hiç bir şikayet olmayabilir. Semptomlar perforasyonun yeri, büyüklüğü ve nedenine göre değişkenlik gösterebilir. Burun septumunun arka kısmındaki küçük bir perforasyon belirtisiz olabilirken, ön kısımda olduğunda özellikle ıslık sesine neden olabilir. Perforasyon büyüklüğü arttıkça burun içinde laminer hava akımı bozulur ve türbülan akım oluşur. Bu da kuruma, kabuklanma ve burun tıkanıklığına neden olur. Ayrıca önde yerleşimli büyük bir perforasyon burun sırtı desteğinin kaybıyla semer burun deformitesi dediğimiz çökmeye neden olabilir. Kokain kullananlarda, enfeksiyöz nedenliperforasyonlarda ise orta-düşük derecede kıkırdak iltihabı ağrıya neden olabilir.
Teşhis Nasıl Konulur?
Burun spekulumu denen aletle burun kanatları biraz açılarak burun içi muayene edilir. Bu muayene ile öndeki bir perforasyon rahatça görülebilir. Burun septumunun arka kısmındaki perforasyonların görülmesi için endoskopik muayene yapılır. Endoskopik muayenede burun endoskopu denen, ucunda minik kamera ve ışık bulunan 2,7 veya 4 mm kalınlığında bir aletle burun içinden muayene yapılır. Her iki muayene yöntemi de ağrısızdır ve kısa sürer. Gerektiğinde sinüs tomografisi çekilerek detaylı değerlendirme yapılabilir.
Tedavi Nasıl Yapılır?
Şikayet oluşturmayan septum perforasyonunda tedaviye gerek yoktur. Semptomatik NSP tedavisinde başlangıçta burun yıkama, yumuşatıcı-nemlendirici merhemler, septal kapatıcılar (septal buton) gibi konservatif tedaviler uygulanabilir. Ancak bu tedaviler çoğunlukla semptomları gidermeye yetmez. Kalıcı çözüm için en ideal tedavi cerrahidir.
Cerrahi kapamada burun içindeki mukoza denen örtü kaldırılıp perforasyona doğru çevrilir veya ilerletilir. Daha sonra dikilerek perforasyon kapatılır. Bu işlemi iki taraflı yapmak ve tekrar delinme olmaması için araya bir bariyer (kıkırdak, kemik, fasiya, vs) koymak başarıyı artırır.Nazal septal perforasyonun başarılı bir şekilde onarımı özellikle perforasyonun nedenine, yerine, büyüklüğüne, perforasyon kenarlarında kıkırdak-kemik doku varlığına, cerrahi tekniğe ve cerrahın deneyimine bağlıdır. Nazal septal perforasyon çoğu zaman septoplasti ve SMR(submüköz rezeksiyon) gibi burun ameliyatlarındaki mukozal yırtıklar sonucu geliştiğinden karşılıklı mukozal yırtıklar fark edildiği anda eş zamanlı olarak onarılmalıdır. Kokain kullanımı, Wegener granülomatözü gibi enflamatuvar hastalıklar, burun karıştırma, nazal koter kullanımı sonucu gelişen NSP’lerde cerrahi tedavi başarısı daha düşüktür. Öndeki bir perforasyonun kapanma şansı arkadakinden daha fazladır. Küçük bir perforasyonun (1cm den küçük) kapanma ihtimali %90-100 lere varırken büyük bir perforasyonda (2 cm den büyük) kapanma oranı %70-80 lerdedir.
Nazal septum perforasyonu cerrahisinde uyguladığım değişik cerrahi teknikler ve bunların sonuçları ile ilgili olarak uluslararası ve ulusal dergilerde yayınlanmış makalelerime aşağıdaki linklerden ulaşılabilir.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19961401
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19401054
1: Islam A, Celik H, Felek SA, Demirci M. Repair of nasal septal perforation with "cross-stealing" technique. Am J Rhinol Allergy. 2009 Mar-Apr;23(2):225-8. doi:10.2500/ajra.2009.23.3299. PubMed PMID: 19401054.
2: Islam A, Felek S, Celik H, Arslan N, Can IH, Oğuz H. [Repair of nasal septal perforation with different intranasal flap techniques and their outcomes]. Kulak Burun Bogaz Ihtis Derg. 2009 Sep-Oct;19(5):232-8. Turkish. PubMed PMID: 19961401
